Αρχικά ας γνωρίσομε το αμάλγαμα, ένα πολύ γνωστό και διαδεδομένο υλικό παγκοσμίως αφού υπολογίζεται ότι 7 στους 10 έχουν αυτό το υλικό στο στόμα τους.Γερμανία: Γίνονται ακόμα μαύρα σφραγίσματα με αμάλγαμα και πόσο ασφαλή είναι;
Το αμάλγαμα είναι ένα υλικό ασημί χρώματος, αποτελείται από ένα συνδυασμό διαφόρων μετάλλων, κυρίως από υδράργυρο και οι οδοντίατροι το χρησιμοποιούν για να καλύπτουν τις κοιλότητες που δημιουργούνται λόγω της φθοράς των δοντιών.
Το αμάλγαμα είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα υλικά στην οδοντιατρική εδώ και πολλές δεκαετίες. Πρόκειται για το κλασικό μαύρο ‘σφράγισμα’ που οι ασθενείς μιας ολόκληρης γενιάς έχουν στα στόματά τους. Οι πρώτες χρήσεις του τοποθετούνται ιστορικά στα 1528 από τον Γερμανό Dr. Strockerus, ενώ η ευρεία χρήση του στο Δυτικό κόσμο αρχίζει από το 1830 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες επιστημονικές μελέτες έρχονται να θέσουν υπό ισχυρή αμφισβήτηση την ασφάλεια του υλικού για τον ασθενή, προβάλλοντας μια σειρά από τοξικές δράσεις του. Από το 2008 η χρήση του οδοντιατρικού αμαλγάματος έχει απαγορευτεί σε χώρες όπως είναι η Σουηδία, η Νορβηγία και η Δανία.
Στις μέρες μας, οι περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν άλλα υλικά για σφραγίσματα καθώς αναρίθμητες μελέτες έχουν αποδείξει ότι τα επίπεδα υδραργύρου είναι τοξικά τόσο για το άτομο που έχει το σφράγισμα όσο και για τον οδοντίατρο ο οποίος εργάζεται με αυτό. Επιπλέον, υπάρχει ένα συνεχώς αναπτυσσόμενο περιβαλλοντικό κίνημα για τη μείωση της χρήσης προϊόντων που φέρουν υδράργυρο επειδή έχουν αρνητική επίδραση στον πλανήτη.
Από κλινική άποψη, οι πλέον σημαντικές ιδιότητες του αμαλγάματος είναι η μεταβολή των διαστάσεων (συνήθως συστολή) μετά την πήξη, η μηχανική αντοχή και ο ερπυσμός (πλαστική παραμόρφωση). Η μηχανική αντοχή και ο ερπυσμός του αμαλγάματος έχουν μεγάλη σημασία για το πόσο θα αντέξει η έμφραξη (σφράγισμα) στο δόντι. Η αμαύρωση του αμαλγάματος συνήθως οφείλεται στην χημική προσβολή της επιφάνειάς του από το οξυγόνο ή άλλες ουσίες, χωρίς αυτό ωστόσο να σημαίνει απαραιτήτως και φθορά της έμφραξης. Όταν το αμάλγαμα έρχεται σε επαφή με οδοντικές αποκαταστάσεις από διαφορετικό υλικό (π.χ. χρυσός), με το σάλιο, με υπολείμματα τροφών κ.λπ., τότε το αμάλγαμα παθαίνει ηλεκτροχημική διάβρωση. Η ηλεκτροχημικής φύσεως διάβρωση προκαλεί διαστολή και ερπυσμό στο αμάλγαμα, με συνέπεια την καταστροφή τής έμφραξης.
Η τοξικότητα των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων
Είναι γεγονός ότι ο υδράργυρος, όταν βρεθεί στην αέρια κατάσταση (Hg°(g)), σε μορφή ιόντος (Hg+, Hg2+) ή στην μορφή οργανικής ρίζας, είναι ένα από τα πλέον τοξικά στοιχεία . Η τοξικότητα του υδράργυρου που περιέχεται σε μια συνηθισμένη έμφραξη αμαλγάματος συσχετίζεται σήμερα με ασθένειες όπως το σύνδρομο Alzheimer’s, η νόσος του Πάρκινσον και το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (Chronic Fatigue Syndrome CFS). Σύμφωνα με τον Professor Harald Walach PhD, του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, κάθε ασθενής με εμφράξεις αμαλγάματος εκτίθεται σε 1 έως 22 μg υδράργυρου κάθε μέρα, το μεγαλύτερο ποσοστό του οποίου συσσωρεύεται στον εγκέφαλο.
Υποκατάστατα των οδοντιατρικών αμαλγαμάτων
Εξαιτίας του θορύβου για την αμφιλεγόμενη τοξικότητα των αμαλγαμάτων, οι οδοντίατροι καταφεύγουν σε άλλα υλικά. Μια κατηγορία υλικών που χρησιμοποιούνται για την έμφραξη δοντιών αυτά είναι σύνθετες ρητίνες (ταχύπηκτες υαλοϊονομερείς κονίες), υβριδικές και νανουβριδικές. Αυτά που οι ασθενείς ονομάζουν «άσπρα» σφραγίσματα. Τα τελευταία χρόνια έχουν βελτιωθεί πάρα πολύ και ως προς την αισθητική και τη βιοσυμβατότητα όσο και ως προς την αντοχή τους. Το πλεονέκτημα αυτών των υλικών είναι η τέλεια αισθητική που έχουν, η βιοσυμβατότητα και η ελάχιστη παραμόρφωση που παρουσιάζουν στις εναλλαγές της θερμοκρασίας στο στόμα. Μειονέκτημα , το σχετικά υψηλό κόστος.
Μία άλλη κατηγορία υλικών για οδοντιατρικά εμφράγματα είναι ο χρυσός και η οδοντιατρική πορσελάνη, που παρασκευάζεται κυρίως από χαλαζία (SiO2) και άστριους (KAlSi3O8–NaAlSi3O8–CaAl2Si2O8). Ο χρυσός και οι κεραμικές εμφράξεις είναι πιο ανθεκτικά από το αμάλγαμα, αλλά κοστίζουν πολύ περισσότερο ως υλικό και απαιτούν πολλές επισκέψεις στον οδοντίατρο, μιας και φτιάχνονται από οδοντοτεχνίτες.
Τι ισχύει στη Γερμανία για το αμάλγαμα
Στη Γερμανία τα τελευταία χρόνια τείνει να εξαφανιστεί. Επισήμως δεν έχει απαγορευτεί όπως σε άλλες κυρίως Βορειοευρωπαικές χώρες ,αλλά ολοένα και περισσότερο τείνει να αντικατασταθεί από άλλα υλικά πιο ευγενή,βιοσυμβατά και ακίνδυνα για την υγεία. Για να τα αντικαταστήσει κάποιος με σύνθετες ρητίνες πρέπει να πληρώσει μια διαφορά αφού τα ταμεία δεν καλύπτουν αυτή τη παροχή. Κατά την αφαίρεση τους πρέπει να τηρούνται όλοι οι κανόνες ασφάλειας και υγιεινής αφού τα ρινίσματα αμαλγάματος δε πρέπει να καταλήξουν στο στόμα του ασθενή και στο περιβάλλον. Έτσι χρησιμοποιούνται ειδικοί απομονωτήρες στο στόμα για την αφαίρεση και ειδικό φιλτράρισμα στο αποχετευτικό σύστημα της οδοντιατρικής καρέκλας για να συλλέγονται από ένα ειδικό συλλέκτη ,και όχι στην αποχέτευση. Στη συνέχεια αυτοί οι συλλέκτες παραλαμβάνονται από ειδικές εταιρίες που φροντίζουν για την ειδική αποθήκευση και καταστροφή αυτών των μετάλλων έτσι ώστε να μην καταλήξουν στο περιβάλλον.
Συμπέρασμα και προσωπική άποψη
Οι απόψεις ανάμεσα στους οδοντιάτρους σήμερα για το ερώτημα «Αμάλγαμα η ρητίνη» διίστανται. Αυτοί που επιλέγουν να κάνουν μόνο σφραγίσματα ρητίνης, χρησιμοποιούν το επιχείρημα ότι ο υδράργυρος που περιέχεται στο αμάλγαμα είναι επικίνδυνος. Ναι ο υδράργυρος είναι επικίνδυνος, αλλά αφενός η συγκέντρωσή του στο σφράγισμα είναι πολύ χαμηλή και αφετέρου αποδεδειγμένα ο ελεύθερος υδράργυρος είναι τοξικός. Όχι αυτός που είναι σε χημική ένωση με τα υπόλοιπα μέταλλα του αμαλγάματος. Και το αλάτι είναι επικίνδυνο σε μεγάλες ποσότητες και η ζάχαρη το ίδιο μπορεί να είναι τοξική αλλά δε λείπουν από τη καθημερινότητα μας σε πολύ μικρές μη τοξικές ποσότητες. Ωστόσο, θα πρέπει να θυμάστε ότι η έκθεση στον υδράργυρο μπορεί να προέλθει από την επαφή σας με κάθε τυχόν προϊόν που το περιέχει, όπως είναι τα θερμόμετρα, οι λάμπες, οι μπαταρίες, τα καλλυντικά, οι λευκαντικές κρέμες προσώπου, οι μπογιές, τα παρασιτοκτόνα, κτλ. Μελέτες έχουν επίσης αποδείξει ότι τα μεγάλα ψάρια του ωκεανού όπως είναι ο τόνος και ο ξιφίας μπορεί να περιέχουν επικίνδυνα επίπεδα υδραργύρου και για αυτόν το λόγο δεν πρέπει να τα καταναλώνετε πολύ συχνά. Βέβαια υπάρχουν κάποιες κατηγορίες ασθενών, πχ fan της ομοιοπαθητικής, που δεν θέλουν μαύρα σφραγίσματα. Δεκτόν και κανένα πρόβλημα. Είμαι της άποψης ότι και την καλύτερη θεραπεία να κάνεις σε κάποιον, αν δεν έχει συμμετάσχει στη λήψη της απόφασης, δεν είναι απόλυτα ευχαριστημένος.
Συμπερασματικά, και αυτό είναι και προσωπική άποψη, δε θεωρώ τα σφραγίσματα από αμάλγαμα τόσο επικίνδυνα για την υγεία, άσχετα αν στα 25 χρόνια που δουλεύω έχω κάνει πολύ λιγότερα σε σχέση τις ρητίνες. Είναι χρήσιμα και έχουν κάποιες ενδείξεις. Με τις ρητίνες όμως μπορείς να πετύχεις αισθητικό αποτέλεσμα ισάξιο του φυσικού δοντιού και αρκετά ανθεκτικό στο χρόνο και στις θερμοκρασίες. Η εποχή που διανύουμε είναι η εποχή των ρητινών και της αισθητικής οδοντιατρικής. Τα τελευταία 10 χρόνια χρησιμοποιώ αποκλειστικά ρητίνες νανουβριδικού τύπου τελευταίας τεχνολογίας με κάτω του 1% διάβρωση και αντοχή ισάξια της πορσελάνης μιας και περιέχουν ρινίσματα κεραμικού στη σύνθεση τους.
Αρθρογράφος:
Οδοντίατρος Dr.Παναγιώτης Χαροντάκης
Mönchfeldstraße 9 Stuttgart
zahnarzt.paki@gmx.de
0049 711 532359
